Asya Kıtası
Kıtaların en büyüğü. Yüzölçümü 44.614.000 km2'dir. Hemen tamamına yakın bölümü kuzey yarımkürede kalır. Ancak Malaka Yarımadası ile ekvatora kadar sokulur ve Asya'dan sayılan bazı adalarla 10° Güney Paraleli'ne kadar iner. Uç noktaları: Kuzeyde Çelyuskin Burnu (77° 35« Kuzey), doğuda Çukçe Yarımadası'nın doğu ucu (170° Batı), güneyde Singapur, ana kıtanın en güney noktası (1° 14« Kuzey) batıda Baba Burnu (26° 10« Doğu). Bu uç noktalar arasındaki uzaklıklar 10-11 bin km.'dir. Kuzeydoğuda sığ ve dar Bering Boğazı ile Amerika'dan ayrılır. Batıda, Avrupa ile sınırı kesin değildir, bununla beraber, Ural Dağları, Ural Irmağı ve Kafkasların kuzeyindeki Maniç çukurluğu iki kıta arasında sınır olarak kabul edilir. Afrika'dan Kızıldeniz ile ayrılır. Ancak kuzeyde Süveyş kıstağında bir kanalla parçalanmış olsa da iki kıta birbirine bağlanır. Asya, genel şekliyle derin körfezlerle nispeten az parçalanmış, kitlesel bir kıtadır. Başlıca yarımadalar: Kuzeyde Taymir ve Çukçe, güneyde Arap, Dekkan ve Çinhindi, doğuda Kamçatka, Kore, batıda da Anadolu yarımadaları. Çevresi boyunca, fakat özellikle güney ve doğu kenarları önünde birçok adalar yer alır. Asya, ortalama yüksekliği en fazla olan kıtadır. Yerkabuğunun en yüksek noktası (Everest, 8.882 m.), en yüksek ve geniş platoları (Tibet, Pamir) Asya'da yer aldığı gibi, en derin deniz çukurları da Filipinler yakınında, yine bu kıtanın kenarında bulunurlar. Yer şekilleri bakımından yüksek ve genç dağlardan oluşan bir kuşak, batıdan doğuya, ayrı adlar taşıyan sıralar hâlinde fakat sürekli uzanarak Asya'yı ikiye böler (Kuzey Anadolu Dağları, Hindikuşlar, Pamir Platosu, Himalaya, Karakurum ve Kuenlun sıraları, Tibet Platosu ve Birmanya Dağları...); bu genç dağ kuşağının güneyinde, yerkabuğunun yaşça en eski kara blokları olan Arap ve Dekkan platoları ile genç dağlardan inen akarsuların meydana getirdiği geniş alüvyon ovaları yer alır (Mezopotamya, İndus, Ganj-Brahmaputra, İrravadi, Mekong ovaları gibi). Genç dağ sıraları kuzeyinde, Orta Asya'da yaşca daha eski dağlarla bunlar arasında kalan ve çok kez kurak platolar (Tiyenşan, Altay, Sayan, Baykal, Kingan, Yablanovoy, Stanovoy sıraları ve Tarim, Taklamakan, Gobi ve Çungarya vb.) vardır. Kuzey Asya, kıtanın en geniş kısmını kaplar (Sibirya). Bu geniş bölge batı kesiminde ovalardan, orta kesiminde çok parçalanmış platolardan ve doğu kesiminde de, daha karışık bir sistem meydana getiren dağlardan meydana gelir. Kutup bölgesinden ekvatorun güneyine, Akdeniz kıyılarından buzlu Ohotsk Denizi'ne kadar yayılan bu çok büyük kıtada son derece çeşitli iklim tipleri ve bölgeleriyle bitkisel örtü toplulukları bulunur (güneyde "muson" ikliminin çeşitli tipleri, doğu kıyılarının serin ve kışları sert iklimi, İç Asya'nın ana niteliği karasallık ve kuraklık olan iklim tipleri, batı kıyılarda subtropikal iklimin çeşitli tipleri ve kuzeyin kutupaltı ve kutup iklimleri). Dünya nüfusunun yarıdan fazlası Asya'da yaşar (3 milyardan fazla). Bu nüfusun coğrafî dağılışı son derece düzensizdir. Kilometre kareye düşen ortalama nüfus Asya genelinde 57 kişi, kıtanın üçte birini kaplayan Sibirya'da ise 4 kişidir. Asya, II. Dünya Savaşı'ndan bu yana siyasal yapısında Afrika'dan sonra en büyük değişiklikler meydana gelen kıtadır. Hong Kong, Macao gibi küçük topraklar dışında bugün sömürge yönetimi altında hemen hemen hiçbir yer kalmamıştır. Özellikle güney Asya'da birçok bağımsız devlet doğmuştur.
