Böbrek Nedir?
Boşaltım sisteminin en önemli organı. 10-12 cm. uzunluğunda, 5-7 cm. kalınlığında, fasulyeye benzeyen, her biri 150 gram ağırlığında iki organdır. Vücudun arkasında, omurganın iki yanında, karın boşluğunun dışında yer alırlar. Sağ böbrek, sol böbrekten biraz daha aşağıda ve karaciğerin altında bulunur. Böbrekler yağ dokusuyla çevrili olup bağdokusundan oluşan bir kapsülle kaplıdır. Her böbreğin üst iç tarafında böbreküstü bezleri vardır. Böbrek dokusu, kabuk bölgesi ve özek bölgesi olmak üzere iki bölümden oluşur. Özek bölgesi Malpighi piramitlerinden, kabuk bölgesiyse Ferrein piramitlerinden yapılmıştır. Her iki sistemin piramit tabanları birbirine karşıdır. Bu biçimde piramitlerden oluşan böbrek dokusunun orta yerinde, büyük ve küçük çanaklarla böbrek havuzcuğundan oluşan geniş bir böbrek boşluğu bulunur. Böbreklerin görevleri, kanın asit-baz dengesini sabit tutmak, hidroelektrik dengeyi sağlamak, metabolizma sonucu oluşan bazı azotlu ve zehirli maddeleri ve suyu idrar olarak dışarı atmaktır. Böbrekler, nefron denen ve kanı süzme görevini üstlenmiş yaklaşık bir milyon sidik borucuğundan oluşurlar. Her nefron, glomerül ya da yumacık adı verilen, kılcal damar yumağını saran çift zarlı bir kapsülle başlar. Bu yumak ve kapsül biçimindeki yapıya onu ilk tanımlayanların adıyla Malphighi cismi veya Bowman kapsülü denir. Bowman kapsülünün devamı olan ince bir boru, önce kıvrımlar yaparak böbrek kanatlarını oluşturur ve özek bölgeye doğru ilerler. Daha sonra Henle kavisi denen, U biçiminde bir kıvrılış yaparak tekrar yukarıya, kabuk bölgesine doğru çıkar ve idrar toplama kanallarına açılır. Her toplayıcı kanala yaklaşık on nefrondan gelen idrar boşalır. Her böbrekte 50.000 kadar olan bu toplayıcı kanallar birleşerek, böbreğin leğen ya da çanak denen iç boşluğuna açılırlar. Böbreğin yaptığı idrar burada toplanarak idrar yoluyla mesaneye gönderilir. Böbrek yumacıklarından günde ortalama 180 litre kan geçerek süzülmektedir. Böbrek bozukluk ve iltihapları (nefrit ve nefroz) çok tehlikeli hastalıklardır. Ayrıca böbreklerde taş birikebilir. Bunlar kendiliğinden düşmez ya da çıkarılmazsa, tehlikeli sonuçlar doğurabilir. Böbrek kanserleri de ameliyat gerektirir. Böbrek yetersizliğinde kanda üre oranı yükselir (üremi). Bu, vücutta su metabolizmasını ve elektrolitleri etkiler, solgunluğa, tansiyona yol açar ve üre komasıyla sonuçlanır. Bazı böbrek yetersizliklerinde diyaliz makinesine bağlanan hastanın kanı temizlenir.
