Brahmanizm Nedir?
Hindistan'da Brahmanların kurup geliştirdiği dinsel ve toplumsal düzen, Vedacılığın devamı. Arya Hintlileri olan Hindular, Hindistan'ı ele geçirdikten sonra temel din, Brahmanizm oldu. İ.Ö. 2000-1000 yıllarında Veda yazıları biçiminde görülen Brahmanizm'in ilk kuralları zamanla asıl Brahmanizm'e ve son zamanlardaki Hinduizm'e dönüştü. Hinduların egemenliği altındaki Hindistan'da yerleşen kast sisteminin en üst sınıfını oluşturan Brahman rahipleri Veda dininin basitliğini bir yana bırakarak, İ.Ö. 1000-800 yıllarında oldukça karmaşık, fakat düzenli bir sistem kurdular ve asıl Brahmanizm'i geliştirdiler. Önce "darçana" denilen felsefe sistemi kuruldu, arkasından temel kurallar (sutra) yazıya geçirildi ve bunların yazılı yorumları (bhaşya) yapıldı. Bütün bunlar günümüze dek uzanan zengin bir Brahman edebiyatı doğmasına neden oldu. Brahmanizm, din yayma geleneğine sahip olmamakla birlikte Hindistan dışına, güneydoğu Asya ülkelerine de taştı. Brahmanizm'de çok sayıda tanrı vardır. Ancak önemli tanrılar birkaç tane olup öbürleri bunlara bağlıdır ve aralarında büyüklük sırası (deva) bulunur. Brahmanizm'in gelişmesiyle Brahma, Vişnu ve Şiva adlı tanrılar ayrı bir önem kazandılar. "Enerji"yi simgeleyen Dişi Tanrı Şakti'den Şakticilik doğdu. Birçok tanrılar kendi aralarında kaynaştılar. Bunların içinde en önemlileri Şiva ile Vişnu'nun kaynaştığı Harihara ve Şiva ile Şakti'nin kaynaştığı Ardhanari'dir. Ayrıntılı ikonaları yapılmış olan tanrılara insan davranışları verildi. Hayvan bedeninin parçası ya da kol, kafa gibi organları biçiminde simgelenen tanrılar, gökyüzünde ya da ulaşılmaz bir dağın doruğunda oturuyor varsayılırlar. Bölgelerdeki inanışlar köy ve ev tanrılarının da doğmasına neden oldu. Bu arada inek, yılan, at gibi kimi hayvanların tanrılaştırıldığı, incir ağacı gibi bitkilerin kutsallaştırıldığı görülmektedir. Mezheplere göre ayrı ayrı düzenlendiğinden dinsel törenler de çok çeşitlidir. Tapınaklarda yapılan genel törenler Brahma rahipleri tarafından yönetilir, tanrıyı simgeleyen heykele çiçekler sunulur, heykel yıkanır ve süslenir. Yapılan dualar kesin kurallarla belirlenmiştir. Ayinlerde vücut hareketleri de önem taşır ve eskiden konmuş kurallarla belirlenir. Tapınmanın bir parçası olarak çanak, testi, ayna, lamba, sedef boru, çan gibi eşyalar da kullanılır. Halk bayramlarında büyük topluluklar Brahmanizm'in kutsal saydığı yerlere hacca giderler ya da tapınaklarda toplanırlar. Vedalarda görülen çoktanrıcılık, Brahmanizm'in gelişmesiyle tektanrıcılığa yönelmiştir. Ruhun "mokşa" denilen kurtuluşa varması için çok değişik yollar vardır ama, bunlardan ikisi özellikle önemlidir: Beden ve ruhun çile çekmesi (yoga) ve mistik temaşa (bhakti). Bu iki yol "Jnana" denilen kutsal bilgiye açılır. Brahmanizm'de ruhların ölümsüzlüğüne ve gene dünyaya döneceğine inanılır. İ.Ö. 250 yıllarında yazılan "Manava Dharma Şastra" (Manu'nun Yasa Kitabı), Brahmanizm'in toplumsal yönünü belirler. Kitapta günlük yaşamda nasıl davranılacağı, putlar, yenecek ve yenmeyecek şeyler, suçlar ve bunlara verilecek cezalar yer almaktadır. Brahmanizm'in Hinduizm'den önceki döneminde "Bhagavad-Gita" adını alan konuşmalı şiirlerinde, Vişnu'nun kişileşmiş biçimi olarak ortaya çıkan Krişna; dünyada iyiliği egemen kılmak, kötülüğü yok etmek için insan kılığına girdiğini söylemektedir. Brahmanizm'in Hint düşünce ve sanatında etkileri çok büyük olmuş, son derece zengin bir edebiyat ile Brahman sanatının başyapıtları Hindistan ve Güneydoğu Asya'ya yayılmıştır.
