Destan Nedir?
Gerçeküstüyle gerçeğin, tarihle söylencenin birbirine karıştığı bir kahramanı ya da tarihsel olayı öven ve yücelten uzun yazı.
Destanların belirleyici özellikleri şunlardır:
1- Konuları yiğitlik, kahramanlık ve toplumu yakından ilgilendiren doğal, toplumsal ve tarihsel olaylardır.
2- Kahramanları gerçek, yarı gerçek ya da gerçeküstü varlıklardır.
3- Anlatım abartılıdır.
4- Destanlarda gerçeküstü olayların ele alınmasına karşılık gerçek ya da gerçeğe yakın olaylara da değinilir.
5- Genellikle şiirsel bir anlatımı olur ama düz yazıyla karışık olanları da vardır.
6- Genellikle çok uzun yapıtlardır.
7- Bir ulusun ortaklaşa yarattığı destanlar olduğu gibi sanatçıların yarattığı destanlar da vardır.
8- Zaman ve mekân tam olarak belli olmasa bile kaba çizgileriyle bellidir.
Edebiyatta destanın birbiriyle ilgili ama farklı üç anlamı vardır:
1. Tarih öncesi tanrı, tanrıça, yarı tanrı ve kahramanlara ilişkin serüvenleri konu alan koşuk (manzum) yazılardır. Bu anlamdaki destan bir halk edebiyatı ürünüdür ve Fransızca karşılığı epopedir. Türklerin Oğuz, Manas, Ergenekon, Göç destanları bu türe örnektir.
2. Biçim bakımından bir halk şiiri türü olan koşmaya benzeyen, dörtlük sayısı konuya göre çoğalabilen, toplumu ilgilendiren her konuda ciddî ya da güldürücü özellik taşıyan deyişlerdir. Bu destan türü genellikle halk ozanları tarafından söylenir. Kıtlık, yangın, savaş, pire, uyuz, gezi, yatır destanları bu türe girer.
3. Çağdaş Türk edebiyatında biçim ve içerik yönünden geleneksel destanlardan ayrılan, uzun kahramanlık şiirleridir. Kurtuluş Savaşı Destanı, Üç Şehitler Destanı, Çanakkale Destanı bu destan türüne örnektir.
