Edebiyat terimi olarak Hilye: Hz. Muhammed'in iç ve dış vasıflarını anlatan yazılar. Kelime, "Süs, ziynet, cevher, güzel yüz, güzellikler" anlamında. Hilyelerde Hz. Muhammed'in göz ve saç rengi, şekli, boyunun uzunluğu, konuşması, sesinin tonu, belli başlı tavrı, bedeni ve diğer maddi özellikleri tanımlanır. Mevlid ve mirâciyeler gibi İslamiyet'in gelişme döneminde ortaya çıktı. Osmanlı döneminde yaygınlaşarak orijinal eserler yazıldı. Hilye ismi de bu dönemde verildi.
Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) terimi olarak Hilye: Peygamberin vasıflarını ve Allah'ın adlarını ihtiva eden yazılar. Kâğıda yazılarak mukavvaya yapıştırılırdı. Levhanın ortasına bir daire yapılır, sülüsle oklu besmele, yuvarlak olarak ve besmelenin sağından başlayarak Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali isimleri ile göbek adı verilen dairenin orta kısmına nesihle Peygamberin vasıfları yazılır. Etek adındaki alt kısımda ise âyet ye hilye-i şerifenin devamı ile yazanın adı kaydedilir. Sağ ye solunda Peygamberin torunları Hasan ve Hüseyin'in adı yazılıdır.
Benzer Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) Terimleri:
- Ayırma Şemse
Ya şekiller ya da zemin, altın ile doldurulmak suretiyle yapılan şemse
- Ruk'a
Yazılmış kâğıt, mektup Yazı yazılacak kâğıt, deri parçasına ruk'a deni
- Varak
1- İki sahifeden ibaret yaprak manasına gelir. Eskiden yapraklara önlü
- Okra
Ciltte kullanılan derilerde kurt yeniklerinden meydana gelen izlere de
- Musavvir
Tasvir yapmak demektir. Ama bundan yalnız portre yapan anlaşılmaz, her
- Kubur
Üstünde kalem, koymaya mahsus yeri, altında hokkası bulunan yazı âleti
- Hokka Takımı
Yazı yazmak için gereken bir veya iki hokkayı ve kalemleri koyacak yer
- Divâni Celisi
Asıl divanîden daha gelişmiş ve teferruatlıdır.
- Kozak
Antlaşmalar, name-i hümayunlar ve önemli emirlerin konulduğu mahfazanı
- El Taşı
Ebru yapımında kullanılacak boyalan ezmeğe yarayan taş.
