Lonca Nedir?
Esnaf ve zanaatkârların meslek temeline dayanan örgütleri. İlk olarak 3. yüzyılda Akdeniz uygarlıklarında görüldü. Anadolu, Yunanistan, Suriye ve Mısır kentleri, denizcilik ve ticaret yoluyla son derece varlıklı bir konuma ulaştılar. Gerek bu varlığı ellerinde bulunduranların görkemli yapılara ve lükse dönük yatırımların yol açtığı pahalılık, gerekse savaş tutsakları ve kölelerin oluşturduğu ucuz işgücü ordusu, kentlerin orta katmanlarını oluşturan özgür esnaf ve zanaatkârları lonca tipinde örgütlenmeye yöneltti. Bu ilk örgütlenmeler, hammadde tekeline ve belli ürünlerin belli yerlerde üretilmesini öngören bir uzmanlaşmaya dayanıyordu. Zamanla güçlenen bu loncalar, Roma egemenliği boyunca da varlıklarını korudular. İ.S. 3. yüzyılda, Roma topraklarında, tüm mesleklerin loncalarda örgütlenmesi zorunluluğu getirildi. Resmî örgüt niteliğini kazanan loncalar daha da güçlendiler, dışa kapalı ve sert kuralları olan kuruluşlar durumuna geldiler. Hristiyanlık ile birlikte loncalar, bir ideolojik birlik temelinde daha da güçlendiler. 11. yüzyıldan başlayarak tüccar ve bankerlerle işbirliğine girişen loncalar, soylulara karşı mücadelede yer aldılar. 14. yüzyıl Avrupası'nda loncalar, babadan oğula geçen yapılarıyla, gittikçe gelişen kentlerin güçlü bir burjuva kesimini oluşturuyorlardı. Batı'da Fransız Devrimi'ne dek yükselişini sürdüren loncalar, Endüstri Devrimi ile önemlerini yitirdiler ve tarih sahnesinden silindiler. Osmanlı İmparatorluğu'nda dinî-ekonomik örgütler olan loncalar, Ahilik ile yakın ilişkideydi. Devletin merkezci ve güdümlü yapısına bağlı olarak, loncalar da güçlü kuruluşlardı. Kentlerdeki tüm tacir, zanaatkâr, esnaf ve işçiler loncalarda örgütlenmişlerdi. Başlangıçta 17. yüzyılda, yalnızca İstanbul'da 1.109 lonca ve bunlara üye 126.000 kişinin varlığı bilinmektedir. Dinî ayrıma dayanan loncalar, 15. yüzyıldan sonra ayrı dinlerden kişileri de bir çatı altında toplayarak, ekonomik niteliklerini ön plana çıkardılar. Üretim, alım-satım ve üyelik konularında sıkı kuralları olan loncalar, 1913 yılında çıkarılan bir yasayla kapatıldı.
