Edebiyat terimi olarak Mazmun: Belli bir kavramı anlatan, onu düşündürüp çağrıştıran kalıplaşmış söz ve benzetmeler. Bir dizenin bir ifadenin taşıdığı ve onlardan herkesin anladığı gerçek ya da mecaz anlama, asıl anlamı yanında taşıyan bir isme, bir atasözüne, âyete, hâdise, olaya, bir şeyi onun özelliklerini çağrıştıracak sözcük ya da sözcük gruplarının veya dizelerin içine yerleştirmeye mazmun denir. Örnek:
Çıhma yârim giceler ağyar te'nından sakın
Sen meh-i evc-i melâhatsin bu noksândır sana
Fuzulî
(Sevgilim, gece yarıları dışarı çıkma, yabancıların ayıplarından sakın. Sen güzellik göğünün en yüksek yerindeki dolunaysın, gece çıkmak sana yakışmaz, kusur sayılır.)
Fuzuli'nin bu beytinde sevgili, güzelliğin doruğundaki aya benzetiliyor. Ayın en güzel hali dolunaydır. Dolunay güneşin batmasından önce doğar. Dolunayın gece yarısı çıkması ay tutulmasıyla olabilir. Ay tutulduğunda noksandır, kusurludur, güzelliğini kaybeder. Fuzulî, bu beytinde "noksan" ve "ta'n" sözcükleriyle bir ay tutulması mazmunu yapıyor.
Çıhma yârim giceler ağyar te'nından sakın
Sen meh-i evc-i melâhatsin bu noksândır sana
Fuzulî
(Sevgilim, gece yarıları dışarı çıkma, yabancıların ayıplarından sakın. Sen güzellik göğünün en yüksek yerindeki dolunaysın, gece çıkmak sana yakışmaz, kusur sayılır.)
Fuzuli'nin bu beytinde sevgili, güzelliğin doruğundaki aya benzetiliyor. Ayın en güzel hali dolunaydır. Dolunay güneşin batmasından önce doğar. Dolunayın gece yarısı çıkması ay tutulmasıyla olabilir. Ay tutulduğunda noksandır, kusurludur, güzelliğini kaybeder. Fuzulî, bu beytinde "noksan" ve "ta'n" sözcükleriyle bir ay tutulması mazmunu yapıyor.
Benzer Edebiyat Terimleri:
- Muhammes
Beş mısralık bendlerden oluşan divan edebiyatı nazım şekli. Kelime "be
- Gazel
1. Divan edebiyatında beş ile on beş beyit arasında değişen, ilk beyti
- Anıştırma
Söz arası ya da sözün gelişine göre ünlü bir olayı bir özdeyişi bir at
- Naat
Konusu Hz. Muhammed'i övmek, ona yalvarıp ondan şefaat dilemek olan ka
- İgare
Bir şairin şirinin bir başka şair tarafından benimsenmesi anlamındaki
- Terdid
Bir anlatımda sözü dinleyici ya da okuyucunun ilgisini yoğunlaştırdıkt
- Musarra
Mısraları birbiri ile kafiyeli olan beyitler. Beyt-i musarra, gazeller
- Özenti
Anlatımda doğallıktan kaçınma, yapmacık olma durumu.
- Koçaklama
1. Halk şiirinde coşkulu ve yiğitçe bir söyleyişle kahramanları öven,
- Roman
1- Gerçek veya gerçeğe uygun olayları, kişi, zaman, mekâna bağlı anla
