Edebiyat terimi olarak Mazmun: Belli bir kavramı anlatan, onu düşündürüp çağrıştıran kalıplaşmış söz ve benzetmeler. Bir dizenin bir ifadenin taşıdığı ve onlardan herkesin anladığı gerçek ya da mecaz anlama, asıl anlamı yanında taşıyan bir isme, bir atasözüne, âyete, hâdise, olaya, bir şeyi onun özelliklerini çağrıştıracak sözcük ya da sözcük gruplarının veya dizelerin içine yerleştirmeye mazmun denir. Örnek:
Çıhma yârim giceler ağyar te'nından sakın
Sen meh-i evc-i melâhatsin bu noksândır sana
Fuzulî
(Sevgilim, gece yarıları dışarı çıkma, yabancıların ayıplarından sakın. Sen güzellik göğünün en yüksek yerindeki dolunaysın, gece çıkmak sana yakışmaz, kusur sayılır.)
Fuzuli'nin bu beytinde sevgili, güzelliğin doruğundaki aya benzetiliyor. Ayın en güzel hali dolunaydır. Dolunay güneşin batmasından önce doğar. Dolunayın gece yarısı çıkması ay tutulmasıyla olabilir. Ay tutulduğunda noksandır, kusurludur, güzelliğini kaybeder. Fuzulî, bu beytinde "noksan" ve "ta'n" sözcükleriyle bir ay tutulması mazmunu yapıyor.
Çıhma yârim giceler ağyar te'nından sakın
Sen meh-i evc-i melâhatsin bu noksândır sana
Fuzulî
(Sevgilim, gece yarıları dışarı çıkma, yabancıların ayıplarından sakın. Sen güzellik göğünün en yüksek yerindeki dolunaysın, gece çıkmak sana yakışmaz, kusur sayılır.)
Fuzuli'nin bu beytinde sevgili, güzelliğin doruğundaki aya benzetiliyor. Ayın en güzel hali dolunaydır. Dolunay güneşin batmasından önce doğar. Dolunayın gece yarısı çıkması ay tutulmasıyla olabilir. Ay tutulduğunda noksandır, kusurludur, güzelliğini kaybeder. Fuzulî, bu beytinde "noksan" ve "ta'n" sözcükleriyle bir ay tutulması mazmunu yapıyor.
Benzer Edebiyat Terimleri:
- Dipnot
Yazarın yararlandığı kaynakları ve alıntıları metnin geçtiği yerlerde
- Epik (Destansı) Tiyatro
Geleneksel tiyatro ile modern tiyatronun özelliklerini harmanlayan, ma
- Doğal Destan
Ulusların yaşamını derinden etkileyen tarihî ve toplumsal olaylar ve d
- Söz Sanatları
Edebi sanatlar: Edebiyat yapıtlarını etkili ve güzel kılmak amacıyla b
- Terkib-i Bent
Edebiyatta "hane" adı verilen gazel biçiminde kafiyelendirilmiş 5-10 b
- Müntehabât
Seçilmiş şeyler. Çokluk aynı türde kaleme alınmış, bir veya daha fazla
- Sözlü Edebiyat
Yazının kullanılmadığı devirlerde halk tarafından meydana getirilen ve
- Irmak Roman
Bir kişinin, bir ailenin ya da bir topluluğun belirli bir zaman dilimi
- Murassa
Nesirde iki ibarenin, nazımda ise iki mısranın kelimelerinin sayıca de
- Özyaşam Öyküsü
Bir sanatçının ya da yazarın kendi yaşamını anlattığı yapıta verilen i
