Tarih terimi olarak Şemse: Yazma kitapların cildine, baş sayfalarının üst bölümüne veya kumaşlara, kapı, pencere gibi yerlere işlenen veya çizilen güneş biçiminde süs.
Arkeoloji terimi olarak Şemse: Süslemede kullanılan oval, dairesel biçimde dilimli ya da düz motifler.
Yazma Eser (Hat-Tezhip-Ebru-Cilt-Minyatür) terimi olarak Şemse: (Şems: Arapçada güneş). Eski kitap ciltlerinin üzerine yapılan güneş şeklinde süsleme motifi. Kapağın tamamını kaplayan meşinin üzerine yapıldığı gibi, ayrı bir parça hâlinde kabı örten meşinin ortası hazırlanan parça büyüklüğünde kesilip yerleştirilmek suretiyle yapıldığı da olmuştur. Parçalı olmayıp meşinin üstüne yapılana yekpare şemse; parça hâlinde kesilip yerleştirilerek yapılana parçalı şemse; etrafı zincir şeklinde bordürlü olana zincirli şemse; kapakların mukavvası oyulup, içine kabartma olarak oturtulana gömme şemse; şemse kısmı zeminden farklı renkte olana mülevven şemse; sırf altın yaldızla basılana mülemma şemse; kesilerek oyulmuş deriden yapılana müşebbek şemse; cildin üzerine kalıpla kabartma olarak basılan ve üzerine yaldız vurulmayana soğuk şemse; motif kalıbının zemini altınla doldurulmuş, motifler kabartma şeklinde üstte ve deri renginde bırakılmışsa alttan ayırma şemse; zemin olduğu gibi bırakılıp, yalnız motifler altınlanmışsa üstten ayırma şemse denilir.
Şemseler Anadolu Selçukluları ve XV. yüzyıl Osmanlı kitap kaplarında genellikle yuvarlak, dilimli, nadiren beyzidir. XVI. yüzyıldan itibaren ise oval biçimde ve salbeklidir. Şemse, salbek, köşebent kompozisyonunu kenarlarda bordur çevirir. Klâsik Türk ciltlerinde genellikle şemse ile köşebent arasındaki kısım boş bırakılmış, az sayıda ciltte ise bu kısım da süslenmiştir.
Şemselerde genellikle rûmi ve hatai motifler, geometrik biçimler kullanılmıştır. Motif yerleşiminin çoğu zaman (S) harfi biçiminde bir hat gelişimi üzerinde oluştuğu görülür. Süslemelerde adeta bir ters simetri vardır.
Şemseler Anadolu Selçukluları ve XV. yüzyıl Osmanlı kitap kaplarında genellikle yuvarlak, dilimli, nadiren beyzidir. XVI. yüzyıldan itibaren ise oval biçimde ve salbeklidir. Şemse, salbek, köşebent kompozisyonunu kenarlarda bordur çevirir. Klâsik Türk ciltlerinde genellikle şemse ile köşebent arasındaki kısım boş bırakılmış, az sayıda ciltte ise bu kısım da süslenmiştir.
Şemselerde genellikle rûmi ve hatai motifler, geometrik biçimler kullanılmıştır. Motif yerleşiminin çoğu zaman (S) harfi biçiminde bir hat gelişimi üzerinde oluştuğu görülür. Süslemelerde adeta bir ters simetri vardır.
Sanat terimi olarak Şemse: Süslemede kullanılan oval, dairesel biçimde dilimli ya da düz motifler.
Benzer Sanat Terimleri:
- Yontma Taş Aletleri Prehistorik çağda insanların günlük etkinliklerini sürdürebilmek için
- Kule Çoğunlukla kare veya silindir biçimindeki yüksek yapı.
- Selsebil Üst bölümündeki bir delikten çıkan suyun, üzerindeki engellerden süzül
- Plastik Güzel sanatlar kapsamında "plastik", biçimin işlenmiş, boyutluluk ve h
- Manga 1- Tek bir kumandanın kolaylıkla sevk ve idare edebileceği kadar erden
- Athena Zeus'un bilgelik ve us tanrıçası Metis'ten doğan kızı. (Efsaneye göre
- Narteks Kiliselerde ana mekâna girişten önceki bölüm.
- Salon Fransız Krallık Resim ve Heykel Akademisi üyelerinin sergilerine veril
- Restitüsyon Yeniden tasarımlama. Kısmen rölöveye dayanan bir çalışmadır. Kısmen ve
- Bizon Amerika'da yaşayan bir cins hörgüçlü yaban öküzü.