Sismograf Nedir?
Deprem, patlama ya da yer sarsan başka olayların neden olduğu yer sarsıntılarını kaydetmekte kullanılan aygıtlar. Yer hareketlerinin ölçülmesinde gerekli en temel şey, yer hareket ederken sabit kalacak bir noktanın oluşturulmasıdır. Bu amaca yönelik olarak çeşitli sarkaçlar geliştirilmiştir. Sarkaçların deprem ölçümünde kullanılmaya başlaması sismografların gelişiminde önemli bir rol oynamıştır.
Sismograflar depremi başlangıcından sonuna değin belirler ve sismogram (deprem yazı) denen tablo şeklinde kaydederler. Sismogramlarda yerin hareketine bağlı olarak hareket eden sarkaçların gönderdiği veriler kaydedilir. Depremlerin başlama ve bitiş zamanlarını ölçmek için sismogramlarda saati ve dakikayı gösteren işaretler de vardır.
Sismografların kaydettiği depremler incelenir. Şiddet ve büyüklükleri belirlenir. Bunun için de yaygın olarak kullanılan iki ölçek vardır. Bunlar Richter ve Mercalli ölçekleridir.
Richter ölçeği, depremin odak noktasında oluşan enerji miktarına dayanır ve depremin büyüklüğünü ölçer. Bu ölçeğe göre yukarı doğru her bir basamak bir öncekine göre yaklaşık 30 kat daha fazla enerji gösterir. Örneğin, 7,0 büyüklüğünde bir deprem 6,0 büyüklüğünde bir depremin 30 katıdır.
Mercalli ölçeğiyse büyüklük değil şiddet ölçer. Görgü tanıklarının gözlemlerine dayanır. Bu ölçeğe göre 1 şiddetindeki deprem hissedilmez. 2′de yalnızca çok az sayıda kimse tarafından hissedilir. 3 şiddetinde asılı olan cisimler sallanır ve 4 şiddetinde pencerelerle diğer cisimler titrer. 5 şiddetindeki bir depremde sıvılar dökülür, eşyalar devrilir. 6 şiddetindeki bir deprem herkes tarafından hissedilir; duvarda asılı resimler düşer, camlar kırılır. 7′de ayakta durmak güçleşir; binalar hasar görür. 8′de ise kuleler ve bacalar gibi yüksek yerler göçer. 9 şiddetinde yerde çatlaklar oluşur. 10 şiddetindeki depremlerde binalarla köprülerde ağır hasar görülür. 11′de demiryollarında bükülmeler oluşur ve yer altı boruları kopar.
Mercalli ölçeğine göre en şiddetli deprem olan 12 şiddetindeki depremdeyse hemen her yerde hasar meydana gelir, geniş alanlarda kaymalar ve hareketlenmeler olur.
