Ahmet Ağaoğlu Kimdir?
(1869 Azerbaycan - 1939 İstanbul), düşün adamı, yazar. Ortaöğrenimini Tiflis Lisesi'nde (1887), yükseköğrenimini Paris Hukuk Fakültesi'nde tamamladı. Sorbonne'un tarih ve filoloji bölümlerinde okudu. Ülkesine dönünce öğretmenlik, yazarlık yaptı. Sahibi olduğu İrşad ve Terakki gazetelerinde (1894-1908) Azeri Türklerinin haklarını savundu; aynı amaçla "Difai" adlı gizli bir dernek kurdu. II. Meşrutiyet'ten sonra Türkiye'ye gelen Ağaoğlu, maarif müfettişliği, Darülfünun'da hocalık yaptı (1912). İttihat ve Terakki Partisi'nin adayı olarak Afyon'dan milletvekili seçildi. I. Dünya Savaşı yenilgisinden sonra, Sovyet devriminin ilk yıllarında bağımsız Azeri devleti kurma girişimlerini desteklemek üzere gönderilen orduya danışman olarak katıldı (1918). Dönüşünde İngilizler tarafından Malta'ya sürüldü (1919-21). Serbest bırakılınca Anadolu'ya geçti. Matbuat Umum Müdürlüğü'ne atandı. Milletvekilliğine seçildi. Ankara Hukuk Fakültesi'nde "Esasi Hukuk" okuttu. Mustafa Kemal Paşa'nın isteği üzerine Fethi Bey (Okyar) ve arkadaşlarıyla birlikte Serbest Fırka'nın kurucuları arasına katıldı. İstanbul'da Akın (1933) gazetesini çıkardı. Parti kapatılınca siyasal yaşamdan çekildi. Kültür Haftası (1936), Cumhuriyet, İnsan dergi ve gazetelerinde yazdı. Başlıca yapıtları: "Üç Medeniyet" (1920), "Hindistan ve İngiltere" (1927), "Serbest İnsanlar Ülkesinde" (1931), "Devlet ve Fert" (1933), "Ben Neyim" (1939), "Türk Hukuk Tarihi" (1941), "Türk Teşkilâtı Esasiyesi" (1941), "Gönülsüz Olmaz, İhtilâl mi, İnkılâp mı?" (1942) "Serbest Fırka Hatıraları" (1950).
