Antep Cephesi
Türk İstiklâl Savaşı'nda kurulan millî cephelerin en önemlilerinden biri. Antep, 1919 yılı ocak ayında İngilizler tarafından işgal edildi; Ekim 1919'da da Fransızlar'a devredildi.Türk polisi ve jandarmasının, Fransız subaylarının kumandasına verilmesi, Fransızların Ermeniler'i teşkilâtlandırmaları ve şımartmaları, her cuma günü Akyol Camii'ne çekilmesi mutat olan bayrağın çekilmesini önlemeleri ve çarşaflı Türk kadınlarına saldırışları, annesini kurtarmak isteyen on iki yaşındaki bir Türk çocuğunun şehit edilmesi halkı galeyana getirdi. Antep'te önce Cemiyet-i İslâmiye adlı bir mukavemet cemiyeti kuruldu. Sıvas Kongresi'nden sonra da Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin bir şubesi açıldı. Bu iki cemiyet el ele vererek çalışmaya başladılar. Teşkilât köylere kadar yayılarak eli silâh tutan her Türk genci Antep'te harekete geçti. Bunun üzerine Fransızlar Kilis'ten Antep'e takviye kuvvetler getirmek istediler; bu teşebbüse, "Şahin" takma adıyla tanınan genç teğmen Sait Bey karşı koydu. Köprüleri ve telgraf hatlarını tahrip etti. 7 Şubat 1920'de Kızılburun mevkiinde Fransızlar'ı bozguna uğrattı. 24 Martta Fransızlar, toplar ve makineli tüfeklerle taarruz ettiler. Şahin Bey tek başına kalıncaya kadar dövüştü ve şehit düştü. Bu durum halkı büsbütün coşturdu. 31 Mart 1920'de Mustafa Kemal'in emriyle Kılıç Ali Bey, Antep'e gelerek Kuvayı Milliye'nin başına geçti. 1 Nisan 1920'de Antep şehri, Fransız istilâsına karşı tam bir cephe meydana getirdi. Fransızlar çok üstün kuvvetlerle saldırdıkları hâlde Antep'e giremediler. Kanlı savaşlar oldu. Antep hiçbir taraftan takviye alma imkânı bulamadı ve nihayet 9 şubat 1921'de düştü. Türkiye Büyük Millet Meclisi, gazi, şehit ve kahramanlar diyarı Antep'e "Gazi" unvanını verdi.
