Belagat Nedir?
Sözün düzgün, yerinde ve güzel söylenmesinin yollarını konu alan bilgi dalı. Bu anlamda retorik sözcüğünün karşılığıdır. Söz ve anlatım sanatlarına önem verilen divan edebiyatında, edebiyat sanatı anlamında kullanılmıştır. Başlıca üç kola ayrılır: Beyan, bedi ve maani. Beyan anlatımın, ifadenin açıklığını konu alır. Bedi sözü süslemenin yollarını gösterir. Maani ise üslupta zamana, yere, kişilere ve duruma göre gözetilmesi gereken ilkeleri konu edinir. Cahiliye dönemi Arap edebiyatında geliştiği bilinen belagat, asıl İslâmlıktan sonra sistemleştirildi. İlmi (belâgat ilmi), Kuran ölçü alınarak geliştirildi. Bu gelişmede Kuran'ı anlama çabalarının ürünü olan tefsir ilminin etkisi büyüktür. Zemahşeri'nin "Keşşaf" adlı tefsir kitabı bu yoldaki çalışmaların başlıcalarındandır. Türk edebiyatında belâgatle ilgili kitaplar genellikle Arap ve İran yazarlarından çevrilmiş ya da derlenmiştir. Belâgatin Arap diline özgü bir bilim sayılması, Arap belâgatinin kurallarının Türkçe örneklere uygulanmasına da yol açmıştır. Bu tür eserlerin en ünlüsü Süruri'nin "Bahrü'l-Maarif"idir. Tanzimattan sonra ise Ahmet Cevdet Paşa'nın "Belâgat-i Osmaniye" adlı eseri, belâgatin kaynak kitapları arasında sayılmıştır.
