Ermenistan
Avrupa'nın güneydoğu ucunda, Güney Kafkasya'da devlet; doğusunda Azerbaycan, güneyinde İran ve Azerbaycan'a bağlı Nahçıvan, batısında Türkiye ve kuzeyinde Gürcistan bulunur. Fizikî ve beşerî coğrafya:Ermenistan, deniz düzeyinden ortalama yüksekliği 1.800 m. olan dağlık bir ülkedir. Kuzeybatı kesimini sıradağların, sönmüş yanardağların yer aldığı yüksek plâtolar kaplar. Bu kesimde, ülkenin en yüksek doruğu olan Aragats Dağı 4.090 m.'ye ulaşır. Güneybatı kesiminde Ararat Ovası, doğusunda Sevan Gölü, ülkenin bu bölgelerinin yüzey şekillerini belirler. Türkiye sınırı boyunca akan Aras Nehri, ülkenin orta kesimlerinden kaynaklanan çok sayıda akarsuyla beslenir. Ermenistan'ın yaklaşık %5'ini kaplayan Sevan Gölü (1.360 km2) çok sayıda küçük akarsuyla beslenir. Kuzey kesiminden kaynaklanan akarsuların çoğu Azerbaycan topraklarına girdikten sonra Kura Irmağı'na katılır. İklim, yüksekliğe bağlı olarak değişiklik gösterir. Yazlar yüksek kesimlerde serin, diğer bölgelerde sıcak ve uzun geçer. Yaz aylarında az yağış düşmesine karşın, yüksek kesimlerde eriyen karlar yaz boyunca bol su sağlar. Ermenistan'ın nüfusunun yüzde 95'i Ermenilerden oluşur. Kalanı Azerî, Rus, Kürt, Ukraynalı gibi küçük topluluklardır. IV. yüzyılın başlarında Hristiyanlığı benimseyen Ermenilerin çoğunluğu Ermeni Apostolik Kilisesi'ne bağlı monofizit Hristiyan, küçük bir bölümü Katoliktir. V. yüzyılda Ermenice için geliştirilen Ermeni alfabesini kullanan Ermeniler, alfabenin geliştirildiği tarihe uzanan köklü bir yazılı edebiyat geleneğine sahiptir. Ekonomi: Eskiden bir tarım ülkesi olan Ermenistan'ın sanayisi oldukça gelişmiştir. Tarım ve sanayi bölgeleri Aras Nehri vadisinde toplanmıştır. Ülkenin %14'ü ekili ve dikili alanlardır. Faal nüfusun yaklaşık üçte biri tarım sektöründe istihdam edilir. Sulama yapılan alanlarda üzüm, incir, zeytin, nar, pamuk ve meyve yetiştirilir. Sulanamayan yüksek kesimlerde tahıl, şekerpancarı, tütün ve patates başlıca ürünlerdir. Hayvancılık ülke ekonomisinde önemli yer tutar. Ermenistan'da çeşitli metal cevheri yatakları vardır. En önemli sanayi merkezi, başkent Erivan'dır. Burada ve ülkenin diğer sanayi merkezlerinde kimyasal madde, metal, makine, tekstil, giyim ve gıda sanayii gelişmiştir. Tarih: Ermeni uygarlığının, MÖ VI. yy'da Doğu Anadolu'da Urartu Krallığı'nın temelleri üzerinde ortaya çıktığı kabul edilir. Tarihî süreçte sınırları değişmiş olan Ermenistan, İlk Çağ'da önce Asurluların, sonra Perslerin yönetiminde kaldı. Bu dönemde Ermeni krallar tahtlarını korudular, ancak daha sonra Büyük İskender'e ve Selefkîlere boyun eğmek zorunda kaldılar. Selefkîlerin Roma'ya yenilmelerinin ardından MÖ 95'te tahta çıkan II.Dikran, Ermeni topraklarını birleştirerek güçlü bir devlet kurdu. Kral III. Dırtat, Hristiyanlığı resmî din ilân etti ve V. yy'da merkezi Erivan'da bulunan bağımsız bir kilise kuruldu. Uzun yıllar İranlıların ve Arapların saldırılarına uğrayan Ermenistan, 1502'de İran'ın egemenliğine girdi. Bölgedeki İran-Osmanlı çekişmesi, Osmanlıların üstünlüğüyle sonuçlanınca Ermenistan'ın büyük bölümü de Osmanlı Devleti yönetimine girdi. 1828-1829 ve 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşlarında eski Ermeni topraklarının büyük bölümü Rusya'ya geçti. 1917 Rus Devrimi sonrasında Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan arasında bir Transkafkasya Federasyonu kurulması yönünde adımlar atıldıysa da kalıcı olmadı. Mayıs 1918'de bağımsız Ermenistan Cumhuriyeti ilân edildi. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra imzalanan Sevr Antlaşması'yla Doğu Anadolu'nun bir bölümünü de içine alan bir Ermenistan kurulması kararlaştırıldı (1920); ama bu sadece kâğıt üzerinde kaldı. Türk kuvvetlerinin giriştiği harekâtın sonunda Ermenistan, Gümrü Antlaşması'yla eski sınırlarına çekilmeyi kabul etti. Ocak 1920'de İtilâf Devletleri'nce tanınmış olmasına rağmen Ermenistan, aynı yılın sonunda komünistlerin yönetimine geçti ve ülkede Sovyet yönetimi kuruldu. Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 1922'de Transkafkasya SFSC'ye katıldı; 1936'da SSCB'nin bir cumhuriyeti hâline geldi. 1988'de ortaya çıkan Dağlık Karabağ sorunundan dolayı, Ermenistan'ın Azerbaycan'la olan ilişkileri bozuldu. Dağlık Karabağ'ın Ermenistan'a bağlanma kararı alması, iki ülke arasında kanlı çatışmalara yol açtı ve Ermeniler, 1992-1993'teki askerî başarıların ardından Azerbaycan'ın Karabağ'la Ermenistan arasındaki bir kısım topraklarını (Laçin koridoru) işgal etti. Ermenistan'da 1990'da ilk çok partili seçimler yapıldı. Eylül 1991'de halkoylamasının ardından ülke bağımsızlığını ilân etti. Ermenistan daha sonra dağılan eski Sovyet cumhuriyetlerinin oluşturduğu Bağımsız Devletler Topluluğu'na katıldı.
