Federasyon Nedir?
İki veya daha fazla devletin ortak ve fakat sınırlı olmayan hayâtî menfaatlerini sağlamak amacıyla birleşmelerinden meydana gelen bir devletler topluluğu.
Federasyon devlet şekli, konfederasyon devlet şeklinin ulaştığı son merhâledir. Bugün federasyon olan Amerika,Almanya ve İsviçre bir zamanlar konfederasyon devlet topluluğuydu.
Federasyonda, konfederasyonun aksine olarak, federasyona giren devletler arasındaki hukûkî bağ sözleşmesi değil, anayasa esastır.Yâni federasyonu meydana getiren devletler arasındaki alakayı düzenleyen metin, bir antlaşma değil bir anayasadır.
Federasyonda, topluluğu meydana getiren devletlerin üstünde bir federal devlet vardır. Bu devletin kendisine mahsus teşkilâtı bulunur. Federal devlet, federe devletlerin aracılığına muhtâç olmaksızın onların ülkesi ve vatandaşları üzerinde doğrudan doğruya egemenlik hak ve yetkilerini kullanır. Federasyonda ülke ve vatandaşlar aynı anda; bir tarafta federal devletin egemenliğine, diğer tarafta federe devletlerin egemenliğine tâbidirler.
Federasyonda federe devletlerin iç hâkimiyetleri olduğu halde, hâricî hâkimiyetleri yoktur. Dışa karşı hep federal devlet muhataptır. Başka ülkelerle münâsebetleri federal devlet yürütür.
Federasyonda, konfederasyonun aksine üye devletlere topluluktan ayrılma hakkı tanınmıştır.Sovyet anayasası, devletlere topluluktan ayrılma hakkını tanımış ise de (mad. 17), vaktiyle Ukrayna'nın gösterdiği ayrılma arzusu, çok kanlı bir şekilde karşılanmakla, buÊhakkın tamâmen göstermelik olarak verildiği ispatlanmıştır. 1990 sonlarında Litvanya'nın bağımsızlık isteğine Sovyetler askerle karşılık verdiler.
Federasyon yürütme organı, eski Alman Federasyonunda olduğu gibi, bir kraldır veya Birleşik Amerika'da olduğu gibi halk tarafından seçilmiş bir başkandır.Yahut İsviçre'de, Sovyet Rusya'da olduğu gibi, bir heyettir. Şekli ne olursa olsun, federasyonda yürütme organı oldukça güçlüdür.Yasama organı ise federasyonun mâhiyeti îcâbı dâimâ iki meclislidir. Bunlardan biri, üye devletlerin nüfûsuna bakılmaksızın her federe devletten eşit sayıda meydana gelen meclis, diğeri de yalnız federasyonun birliğini sağlayan ve ülkede yapılan bir seçimle teşkil edilen meclistir.
Târihin muhtelif dönemlerinde devlet topluluğu birkaç şekilde meydana gelir. ABD'de ve Almanya'da da görüldüğü gibi evvelce bağımsız olan devletler birleşir,; Biritanya İmparatorluğunda olduğu gibi bir tek devlet parçalanır ve bu parçalar yeni bağlarla birbirine bağlanır veya eski Rus Çarlığının parçalanıp, yerine SSCB'nin gelmesinde olduğu gibi, eski devletin parçalanmasından meydana gelir.
