Fenikeliler Kimlerdir?
İ.Ö. 28. yüzyıla doğru doğudan gelerek, bugünkü Lübnan ve Suriye" href="/Suriye.htm">Suriye'nin kıyı şeridine yerleşmiş, Sami ırkından bir kavim. Tarihlerinin başlangıcı efsaneye dayanan bu halkın nereden geldiği kesin olarak bilinmemektedir. Arkeolojik bulgular, Fenikelilerin yerli halkla karışarak, kıyıda ve adalarda birçok liman kenti kurduklarını göstermektedir. Başlıcaları Sur, Sayda, Beritos, Biblos, Ugarit olan bu kentlerden biri zaman zaman öbürleri üzerinde üstünlük sağladıysa da, Fenikeliler arasında hiçbir zaman siyasal bir birlik kurulamadı. Tarihlerinin ilk döneminde Mısırlıların etkisinde kaldılar, bu etki İ.Ö. 2. bin yıldan sonra siyasal egemenliğe dönüştü. Fenikeliler İ.Ö. 12. yüzyılda Mısır egemenliğinden kurtularak İ.Ö. 7. yüzyıla kadar en parlak dönemlerini yaşadılar. İ.Ö. 9. yüzyılda Tunus'ta Fenike kent devletlerinin en güçlüsü olan Kartaca kuruldu. İ.Ö. 7. yüzyılda Asurluların istilâsına uğradılar. Bu tarihten sonra Fenike uygarlığının çöküş dönemi başladı. Zaman zaman yabancı kavimlerin (Persler, Araplar, Ermeniler, Romalılar) istilâsına ya da talanına uğrayarak, zaman zaman da kendi aralarında savaşarak İ.Ö. 1. yüzyıla kadar varlıklarını sürdürdüler. Bu tarihten sonra Roma'nın Suriye" href="/Suriye.htm">Suriye eyaleti sınırları içinde kaldılar ve bundan böyle "Suriye" href="/Suriye.htm">Suriyeli" olarak anıldılar. Fenikeliler denizci bir kavimdi. Akdeniz'de denizcilik açısından sürekli bir etkin güç olmalarına karşın, bu etkinlik siyasal ya da askerî olmaktan çok, ticarî yöndeydi. Fenikeliler tarihleri boyunca ticaretle, özellikle deniz ticaretiyle uğraştılar. Doğudan gelen mallar Fenike liman kentlerine iniyor, buradan gemilere yüklenip çeşitli Avrupa ve Akdeniz limanlarına götürülüyor, oralardan alınan mallar da başka yerlere taşınıyordu. Fenike dini çeşitli komşu kavimlerin dinlerinin etkisinde kalmış, biri Bereket ve Kadınlık Tanrıçası İştar, öbürü Işık ve Gök Tanrısı Haddad adında iki temel tanrısı olan bir dindi. Ayrıca her kentin bir tanrı ya da tanrıçası vardı. Güzel sanatlarda Mısır, Mezopotamya, Mitanni, Hitit ve Girit sanatlarının etkisinde kalmakla beraber, özgün bir sanat yarattılar. Mimarlık, kabartma sanatı, bronz ve fildişi işçiliğinde önemli yapıtlar verdiler. Şehircilik de gelişmişti. Mezarlarını önce evlerinin altına yaptılar, sonra kayaları oyup toplu mezarlar yaparak, kabartmalar ve çeşitli eşyalarla süslediler. Ölülerini mumyalıyorlardı. Fenikelilerin uygarlığa en büyük katkıları ise kuşkusuz, yarattıkları alfabedir. 22 harften oluşan bu alfabe Fenikelilerin ticarî gelişmelerine yardımcı olduğu gibi, Yunan ve değişerek günümüze kadar gelen ve bugün hemen hemen bütün dünyanın kullandığı Lâtin alfabesinin kökeni oldu. Ayrıca maden para ve camı bulanlar da Fenikeliler'dir.
