Kan Grupları
Kanın, içerdiği antijenlere (vücuda girdiğinde kanda lenfosit ve antikor oluşumuna yol açan madde) ve antijenlerin kümelenme özelliklerine göre sınıflandırılması.
Kan gruplarının belirlenmesi, özellikle kan nakillerinde önemlidir. Kan grupları bulunmadan önce yapılan kan nakilleri, kimi zaman ölümle sonuçlanabiliyordu. 1910 yılında Landsteiner kan gruplarını buldu. İnsanların kanında çeşitli antijen sistemleri vardır. Bunların en bilineni ABO sistemidir (izoglütiasyon sistemi de denir).
İnsan kanında bulunan alyuvarlar ya A, B, AB antijenlerini içerirler ya da hiç antijen içermezler (O grubu). Antijenler, içinde kendilerine karşı maddeler bulunan bir başka kişinin kanında alyuvarların birleşmesine ve sonra da parçalanmasına yol açarlar. Antijenlerin kümelenme özelliklerine bağlı olarak, bütün insanların kanları dört ana kan grubunda toplanır:
1. grup "0 grubu", alyuvarları hiç antijen içermeyen, fakat serumunda A ve B bağışıklık cisimleri bulunan kandır. Bu gruptan olan kişiler kanlarını herkese verir, yalnız kendi gruplarından kan alabilirler.
2. grup "A grubu", serumunda anti-B-bağışıklık cisimleri bulunan kandır. Bu gruptan kişiler, kendi gruplarına ve AB grubuna kan verir, kendi gruplarından ve 0 grubundan kan alırlar.
3. grup "B grubu", serumunda anti-A-bağışıklık cisimleri bulunan kandır. Bu gruptan olanlar, kendi gruplarına ve AB grubuna kan verir, kendi gruplarından ve 0 grubundan kan alırlar.
4. grup "AB grubu", içinde bağışıklık cisimleri olmayan kandır. Bu gruptan olanlar, yalnız kendi gruplarına kan verebilir, buna karşılık bütün gruplardan kan alırlar.
Yapılan kan nakillerinde, alıcı ve vericilerin kanı uygun gruplardan olduğu hâlde kimi durumlarda başarısızlıkla karşılaşılması, bunun nedenlerini araştırmayı gerektirmiş ve yapılan çalışmalar, kanda bulunan özel bir antijen olan Rh etkenini ortaya çıkarmıştır. Rh etkeni, 1940'ta Landsteiner ve Wiener tarafından bulundu. Bilim adamları bu konudaki ilk çalışmalarını, "Macacus rhesus" adlı bir maymun üzerinde yaptıklarından bu adla anılır. Alyuvarlarında Rh etkeni bulunan kimselerin kanı Rh+ (Rh pozitif), alyuvarlarında Rh etkeni bulunmayanların kanı da Rh-(Rh negatif) olarak belirtilir. Rh etkeni pozitif ve negatif olan kimselerin kanları arasında uyuşmazlık olabilir. Bu etken, gebeliklerde de çok önem taşır. Son yıllarda bulunan ilâçlar ve doğacak bebeğin kanı değiştirilerek Rh etkenleri farklı olan ana babaların da tehlikesizce çocuk sahibi olabilmeleri sağlanmaktadır.
