Metro Nedir?
Genellikle nufus yoğunluğu fazla olan büyük şehirlerde kurulan ve şehir merkezini süratli bir şekilde banliyölere bağlıyan elektrikli yeraltı treni.Şehir trafiğinin dışında bir yolu olması,çift hat üzerinde hareket etmesi metroda çok sayıda vagon kullanabilme ve yüksek bir hıza varabilmesi olanağını sağlar.Metronun özelliklerinden biri de çok az sayıda personelle yönetilebilmesidir.
Dünya'da ilk metro Londrada kurulmuştur.1863 te işletmeye açılan bu metro günde sekiz milyon yolcu taşımaktadır.1900 yılında açılan Paris metrosu ise günde beş milyondan fazla yolcu taşır.Avrupada metrosu olan öteki şehirler şunlardır.Budapeşte,(1896) Berlin (1982) Hamburg (1912) Leningrad (1915) Moskova (1935) Stockholm (1950) Viyana (1898)Madrid (1919) Barselona (1923) Roma (1955) Lizbon (1959) Milano (1962). 1868 yılında sokak üzerinden geçen hava hatlarıyla açılan Newyork metrosu 1904 te yeraltı hatlarına çevrilmiştir. Amerika da metrosu olan öteki şehirler, Şikago (1892) Philedelphia (1907) Boston (1901) Toronto (1921) dir. Japonyada Tokyo (1927) ve Osaka (1933) de.Arjantinde de Buenos Aires (1911) de metro vardır.
Metroların hava hatları yerden en az 6 mt. yüksekte olur.çatı madensel veya betonarmedir.Toprağa sağlam desteklerle dayanır.Yeraltı hatlarında iki sistem uygulanır.Birincisinde hatların geçeceği galeriler sokak düzeyinin hemen altında 6-8 mt. derinlikte ötekinde ise 35-40 mt. aşağıda açılır.Birinci yöntemle yapılan metrolar daha ucuza çıkar.Çünkü bunlarda galerilerin kazılmasına sokak düzeyinden derine doğru hendek açma yoluyla başlanır,kazılan hendeğin iki yanına betonarme birer duvar örülür.Böylelikle bir dikdörtgen prizma biçimini alan galeri bittikten sonra üzeri kapanır ve sokak tekrar döşenir.
Bu yöntemin en büyük sakıncası sokakların planını izlemesi,bundan ötürü de uzun ve girintili çıkıntısı olmasıdır.Kazı 6-8 mt. gibi orta derinlikte yapılmışsa çift hatlı galerilerde duvarlar eliptik biçim gösterir.Derin şebekelerde hatlar sokakların planını izlemez,çoğunlukla doğru çizgilerden meydana gelir.Böylece birinden ötekine gidilecek iki nokta arasındaki yol çok kısalmış olur.Bu şebekelerde galeriler yuvarlak oyulmuştur.İçlerinden tek hat geçer.Kesiti çapı 3,5-4,5 mt.arasında bir çember olan bu galeriler çelik halkalarla döşenmiştir.Ancak son zamanlarda bu çelik halkaların yerini betondan prefabrike ve birbirine vidalanabilir bir döşeme sistemi almaktadır.
Ray açıklığı hemen hepsinde standarttır.(1,435 mt.) Derin galerilerde çift hat olmaz.Yanyana açılmış ve herbirine tek doğrultuda giden trenler işleyen iki galeri bulunabilir.Sapmalar dönmeler yalnız istasyon noktalarında olur.Hatlar hiçbir zaman kesişmez.İstasyonlar yeraltı şebekelerinde galerilerin genişletilmesiyle ,hava şebekelerinde ise platform çatısı kurmakla yapılır.İstasyonlarda 100-160 mt.uzunluğunda peronlar bulunur.Yolcuların sokak düzeyine çıkmaları çoğu zaman yürüyen merdivenlerle sağlanır.
Trenler elektrikli trenlerin aynıdır.Çoğunlukla çift doğrultuludur.vagonların sayısı ve biçimi şebekeye göre değişir.Metro katarları saatte 90-100 km.yapabilirsede genellikle 40 km nin üzerine çıkılmaz.Bir doğrultuda saatte ortalama 20 katar hareket eder.Ancak Londra metrosunda olduğu gibi saatte 40 katar çıkarılabildiği de olur.
