Panama Kanalı
Orta Amerika'da, Panama kıstağında, Atlas ve Pasifik okyanuslarını birbirine bağlayan kanal. Antil Denizi kıyısındaki Colon'dan, güneydoğuya doğru Pasifik kıyısındaki Balboa'ya uzanan 84 km uzunluğunda bir gemi kanalıdır. Çok engebeli bir kıstaktan geçtiği için gemiler Gatun, Pedro Miguel ve Miraflores'deki kapaklı havuzlarla denizden 26 m. yükseğe çıkarılıp tekrar deniz düzeyine indirilir. Derinliği en az 12,5 m., genişliği en az 30,5 m.dir. Kanal ve çevresindeki Panama Kanalı Bölgesi, ABD denetimindedir.
Süveyş Kanalı'nın da yapımcısı olan Ferdinand de Lesseps'in yönetimindeki bir Fransız ortaklığı, o zamanlar Kolombiya olan bölgede bir kanal açma girişiminde bulunmuş, ancak sekiz yıllık çalışma (1881-1889), ortaklığın iflâsıyla sonuçlanmıştı. Daha sonra bu işe başka bir Fransız ortaklığı aday oldu (1894). Bu arada ABD de İngiltere ile kanal bölgesinin denetimi üzerine bir antlaşma imzalamış (1901) ve Nikaragua'da bir kanal açmayı plânlamıştı. Fransızlar, Panama projesinin haklarını ABD'ye devretmeyi önerdilerse de Kolombiya, ABD'nin koşullarını kabul etmedi.
1903'te ABD, savaş gemileri ve birlikleriyle, Panama'nın Kolombiya'ya karşı ayaklanıp ayrılmasını sağlarken kıstakta 10 millik bir şeridin de denetimini elde etti (Hay-Bunau-Varilla Antlaşması). 1914'te mühendis G. W. Goethals ve sıhhıye subayı W. C. Gergas'ın çabalarıyla ABD, Panama Kanalı'nı bitirdi. II. Dünya Savaşı'ndan sonra kanalın egemenliği konusunda ABD ile Panama hükümetleri arasında sürtüşme çıktı. Zaman zaman Panama'da ABD aleyhtarı gösteriler yapıldı, olaylarda ölen ve yaralananlar oldu. 1974'te iki ülke temsilcilerinin bu konuda görüşmeleri başlatmasıyla taraflar 1977'de yeni bir anlaşmaya vardı. Buna göre kanal ve işletme hakkı yüzyılın sonunda Panama'ya devredilecektir.
