Zemahşeri Kimdir?
Tefsir, fıkıh ve lügat âlimi. İsmi, Kâsım bin Ömer, künyesi Ebü'l-Kâsım, lakabı Allâme Cârullah'tır. 1074 (H.467) senesinde Hârezm'in Zemahşer kasabasında doğdu. 1144 (H.538)te bir arefe gecesi Cürcâniyye'de vefât etti.
Zemahşerî, ilim öğrenmek için seyâhatler yapmış ve birkaç defâ Bağdat'a gitmiş, bir müddet Mekke'de kalmıştır. Mekke'de bir müddet bulunması üzerine kendisine Cârullah ünvânı verilmiştir. Bağdat'ta Ali bin Muzaffer en-Nişâbûrî'den, Ebü'n-Nasr el-İsbehânî'den ve Ebû Mansûr el-Cevâlikî'den ilim öğrenmiştir. Fıkıh ilmini Şeyh Sedîd-i Hayyatî'den tahsil etti. Arapçayı çok iyi bilen Zemahşerî, tefsir, fıkıh, lügât, belâgat ilimlerinde derin bilgi sâhibi oldu. Bilhassa belâgat ilminde, fevkalâde ileri olan Zemahşerî'nin yazdığı Keşşâf Tefsîri, bu bakımdan çok beğenilmiş ve tanınmıştır. Ehl-i sünnet âlimleri belâgatla ilgili bilgilerde onun tefsirinden istifâde etmişlerdir.
Zemahşerî, Hanefî mezhebinde olmasına rağmen îtikâd bakımından Mu'tezilîdir. Ölürken Mu'teziliden dönüp tövbe ettiği söylenmektedir. Ancak tefsirinde açık ve kapalı olarak Mu'tezile îtikadına yer verdiği görülür. Keşşâf Tefsîri belâgat husûsunda büyük bir değer taşıyan ve Kur'ân-ı kerîmin belâgatını gösteren bir şâheserdir.
Eserleri:
1) Keşşâf an Hakâik-it-Tenzil, 2) Esâs-ul-Belâga, 3) Mukaddimet-ül-Edeb, 4) Kudûrî Muhtasarı Şerhi, 5) El-Fâik fî Garâib-il-Hadîs, 6) El-Makâmât, 7) Er-Râiz fil-Ferâiz'dir.
