Edebiyat terimi olarak Aks, Akis: Bir cümlede, bir dizede iki sözcüğün ya da sözcük topluluklarının yerleri değiştirilerek yapılan söz sanatı. Cümle ya da dizede bir sözcük diğerinin önüne ya da arkasına getirilerek cümle ya da dize tekrarlanır. Tard ü aks veya aks ü tebdil de denir. Aks-i tam (tam akis) aks-i nakıs (eksik akis) olmak üzere iki türü var.
Aks-i tam, cümle ya da dizenin anlamlı iki parçası kalıp halinde yer değiştirir, ekleme ve çıkarma yapılmaz. Örneğin:
Mümkün değil Hudâyı bilmek de bilmemek de
Mâtem görünür şâdi şâdi görünür mâtem
Aks-i nakıs, Cümle ya da dizelerde anlamlı sözcük topluluklarının yerlerinin bazı ekleme ve çıkarmalar yaparak değiştirilmesi yöntemidir. Örneğin:
Hayran oluyor kudretine, sun'una insan
Hayran oluyor kudretine, sun'una hayran
İsmail Safa
Gelse der-gâhına ikrâm görürler küremâ
Kürema dergehine gelse görürler ikrâm
Ziya Paşa
Aks-i tam, cümle ya da dizenin anlamlı iki parçası kalıp halinde yer değiştirir, ekleme ve çıkarma yapılmaz. Örneğin:
Mümkün değil Hudâyı bilmek de bilmemek de
Mâtem görünür şâdi şâdi görünür mâtem
Aks-i nakıs, Cümle ya da dizelerde anlamlı sözcük topluluklarının yerlerinin bazı ekleme ve çıkarmalar yaparak değiştirilmesi yöntemidir. Örneğin:
Hayran oluyor kudretine, sun'una insan
Hayran oluyor kudretine, sun'una hayran
İsmail Safa
Gelse der-gâhına ikrâm görürler küremâ
Kürema dergehine gelse görürler ikrâm
Ziya Paşa
Benzer Edebiyat Terimleri:
- Varoluşculuk 1- İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Fransız yazar J. P. Sartre'ın kurucu
- Bozlak Halk edebiyatında özel bir besteyle söylenen bir ezgi türü, türkü. Kon
- Absürt Anlamsal öğeleri birbiriyle bağdaşmayan Mantık açısından mantık kural
- Anjanbman Şiirde cümlelerin bir dize ya da beyitte bitmeyip diğer dize, beyit ve
- Tanzimat Edebiyatı 1860'da Tercüman-ı Ahval gazetesinin çıkmasıyla başlayan, Divan edebiy
- İcaz Bir düşünceyi çok az sözcükle özlü bir şekilde anlatmadır. Kısaltmanın
- Söz Sanatları Edebi sanatlar: Edebiyat yapıtlarını etkili ve güzel kılmak amacıyla b
- Halkçılık Fransız edebiyatında, 1929 yılında Leon Lemonnier ve Andre Therive'nin
- Sanat Bir duygunun, bir tasarımın, bir düşünce ya da güzelliğin biçimlendiri
- Ana Fikir Belirli bir konuda yazılmış eserlerin temelini oluşturan ve okuyucuya