Doku Nedir?
Bitki ve hayvan organlarını meydana getiren ve canlının embriyon evresinde oluşmaya başlayan, görevleri, yapıları farklılaşmış hücre toplulukları. Çokhücreli canlılara özgü bir oluşum olan dokular, bitki ve hayvanlarda birbirinden farklıdır. Bitki dokuları gelişme şekillerine göre iki grupta toplanırlar: 1) sürgendoku (meristem), 2) değişmez dokular. Bitkilerde ana doku sürgendokudur. Embriyo dokusu da denir. Zarları ince, çekirdekleri iri, sitoplazmaları bol, yüksek bir bölünme yeteneği gösteren, hücrelerarası boşlukları olmayan hücrelerden oluşur. Sürgendoku, bitkilerin kök, gövde ve dal uçlarında bulunur (büyüme konisi). Bölünerek çoğaldıkça bitkinin uzamasını sağlar. Yeni yeni hücrelerin meydana gelmesiyle büyüme konisinden uzaklaşan sürgendoku hücrelerinde farklılaşma göze çarpar; yapacakları işlevlere uygun biçimler alırlar ve değişmez dokuları meydana getirirler. Koruyucu doku (üstderi ya da epiderm), bitkiyi saran, gözenekli bir hücre tabakasıdır. Bitki yaşlandıkça üstderinin yerini hücre zarlarında su geçirmez mantarözü maddesi bulunan, birkaç sıra hücreden yapılmış mantardoku alır. Üstderinin altında, yaprakların, kökün ve gövdenin büyük bir bölümünü oluşturan, hücreleri canlı özekdoku yer alır. Özekdokunun bir bölümü özümlemedokusu, bir bölümü ise depo ödevini gören klorofilsiz özekdokudur. Kimi özekdoku hücreleri de salgı üreten hücre, kanal ya da cepler hâlinde salgıdokuyu oluştururlar. Bitkilerdeki değişmez dokulardan bir başka grup ise destekdokulardır. Bunların bir kısmı canlı hücrelerden (pekdoku), bir kısmı da ölü hücrelerden (sertdoku) oluşur. Bitkilerdeki son doku grubu iletken dokulardır. Bunlardan da soymuk dokusu canlı, odun dokusu ölü hücrelerden meydana gelmiştir. Hayvanlardaki dokular ise başlıca dört tipe ayrılır: Epitel dokusu, bağ ve destekdokusu, kasdokusu, sinirdokusu. Epitel dokusu, görevlerine göre üçe ayrılır: 1) Örtü epiteli (epitel) hayvan vücudunun dış yüzünü ve iç organların yüzünü örter, hücreleri arasında boşluk yoktur. 2) Bez epiteli, ya tek ya da birçok hücreden oluşur, sindirim ve solunum sistemlerinde bulunur. 3) Duyu epiteli, duyu sinirlerinin alıcı uçlarını taşıyan ve duyu organlarında bulunan hücrelerdir. Bağ ve destek-dokusu, çeşitli dokuları birbirine bağlayan, vücuda destek olan ve direnç kazandıran dokudur. Hücreleri düzensiz ve dağınık, araları boşlukludur. Bu boşluklar doku hücreleri tarafından salgılanan ara madde ile doludur. Başlıca dört gruba ayrılır: 1) Doku ve organlar arasındaki boşlukları dolduran, organların bir araya gelmesine ve iskelete tutunmasına yardım eden katılgandoku, 2) kıkırdakdokusu, 3) iskeleti meydana getiren kemikdokusu, 4) hücreleri al ve akyuvarlar, ara maddesi plazma denen bir sıvı olan kan-dokusu. Kasdokusu, hareketi sağlayan kasları oluşturan dokudur. En farklılaşmış hücreler ise sinirdokusunda bulunur. Nöron adı verilen, boz maddeden yapılmış bu hücreler bir asıl hücre kısmı, bir de akson ve dendrit adı verilen uzantılardan oluşur. Nöronlar arasında ise sinir tellerinden yapılmış akmadde vardır.
