Edebiyat terimi olarak Edeb-i Kelâm: Acı, hoş olmayan, ayıp, çirkin, kaba veya uğursuz sayılan şeyleri kendi adlarını söylemeden başka sözle ifade etmek. Buna asâlet ve mümtaziyet adları da verilir. Edeb-i Kelâm, bir düşünceyi, bir olayı incelik, asâlet ve nezaketle ifade etmek için anlam, kendine ait olmayan kelimeyle karşılanır. Genellikle şu üç durumda bu yola başvurulur:
1. Sözü kabalıktan kurtarmak için.
Ölen birisi hakkında "ölüm" yerine "Rahmet-i Ralman'a kavuştu", "sizlere ömür", işi elinden alındığını bildirmek üzere "Affedildiniz" denmesi gibi.
2. Ta'zim veya ifadeyi süslemek için. Şeyh Galib'in aşağıdaki iki beyitten ilki ta'zim, ikincisi tezyine (süslemeye) örnektir:
Bir şeb ki Sarâ-yı Ümmehânî
Olmuşdu o mâhın âsumânî
Giydikleri âftâb-ı temmûz
İçtikleri şûle-i cihan-sûz
3. İfadeyi fesahat yönünden bozacak ses, kelime ve terkiplerin tekrarından kaçınmak için.
1. Sözü kabalıktan kurtarmak için.
Ölen birisi hakkında "ölüm" yerine "Rahmet-i Ralman'a kavuştu", "sizlere ömür", işi elinden alındığını bildirmek üzere "Affedildiniz" denmesi gibi.
2. Ta'zim veya ifadeyi süslemek için. Şeyh Galib'in aşağıdaki iki beyitten ilki ta'zim, ikincisi tezyine (süslemeye) örnektir:
Bir şeb ki Sarâ-yı Ümmehânî
Olmuşdu o mâhın âsumânî
Giydikleri âftâb-ı temmûz
İçtikleri şûle-i cihan-sûz
3. İfadeyi fesahat yönünden bozacak ses, kelime ve terkiplerin tekrarından kaçınmak için.
Benzer Edebiyat Terimleri:
- Şatranç 19. Yüzyıl saz şairlenin seyrek kullandıkları bir şiir biçimi.
- Plot Roman, hikaye, tiyatro gibi eserlerde, baştan sona devam eden hareketl
- İktibas Anlamı güçlendirmek için söze ayet ve hadisler katılmasıyla yapılan sa
- Abstre Bir kitabın özeti.
- Dramatik Şiir Korkunç bir olayı tiyatro şeklinde anlatan şiir.
- Bend Bir manzumeyi oluşturan, ikiden çok dizeli parçalardan her birinin adı
- İnşa Divan edebiyatında edebi sanatlarla yüklü, süslü düzyazılara verilen i
- Berâat-ı İstihsal Sözün başında eserde anlatılanları belirten sözcük ya da söyleyişler.
- Ortaoyunu 1. Sahne olarak kabul edilen ve etrafı seyircilerle kuşatılmış bir ala
- Monolog Tek kişinin konuşması, tiyatro oyunlarında kahramanlardan birinin sahn