Gana Neresidir?
(Fr.: Ghâna, İng.: Ghana), Batı Afrika'da ülke. Gine Körfezi'nin kuzey kıyısında yer alan Gana, batıda Fildişi Kıyısı, kuzey ve kuzeybatıda Yukarı Volta, doğuda Togo ile sınırlanır. En önemli kentleri; başkent Akkra, Kumasi, Takoradi ve Tamale'dir. Sıcak ve nemli subekvatoral bir iklim altındadır (aylık sıcaklık ortalamaları 25-30, yıllık yağış tutarları 1-2.5 m. arasında). Geniş bölümü ormanla örtülüdür. Ekonomik koşul ve olanakları bakımından Batı Afrika ülkeleri arasında genellikle iyi durumda olan Gana, çeşitli tarım ürünleri yetiştirir; bazıları dünya ölçüsünde önem taşıyan yeraltı kaynaklarını işletir. Volta Irmağı üzerinde kurulan elektrik santralları ürettiği boksit cevherini işler, başka sanayi kolları da vardır. Başlıca tarım ürünleriyle yeraltı kaynakları; kakao (dünyada birinci üretici, ihracatın değerce % 50'den fazlasını sağlar), tütün, kola, pamuk, bitkisel yağlar, mısır, pirinç, muz, kopra ve kahve; altın (Afrika'da ikinci üretici), manganez, boksit ve elmastır. Ulaşım yolları bakımından da gelişmiş olduğu söylenebilir. Komşu ülkelerin bir kısım ticareti Gana üzerinden transit olarak geçer. Karayollarının uzunluğu 31.000 km., demiryollarının uzunluğu ise 1.000 km.dir. Gine Körfezi'nin kuzey kıyılarına ilk yerleşen Avrupalılar, Portekizlilerdir. Bölge, 16. ve 18. yüzyıllarda Batı Avrupa'nın başlıca devletleri, özellikle de İngiltere, Hollanda ve Danimarka arasında bir rekabet alanıydı. Bu devletler kıyıda ve iç kesimlerde birtakım kentler, kaleler kurmuşlardı. O yüzyılların en kârlı işi, esir ve altın ticaretiydi. Uzun süre Aşanti Krallığı yönetiminde kalmış olan ülke, 1874'te kesin olarak İngiltere'nin eline geçti. 1957'de, bugünkü adıyla bağımsızlığa kavuştu. Gana'nın kurucusu olan Nkrumah Kwame, 1966 yılına dek devlet başkanı olarak kaldı. Muhalefeti, aldığı sert önlemlerle engelleyen Kwame, bu tarihte Çin Halk Cumhuriyeti'ni ziyaret etmek üzere ülkeden ayrıldığında gerçekleştirilen askerî bir darbeyle devrildi. 1969'da sivil yönetime dönüldü. 1972 yılında ikinci kez bir askerî darbe yapıldı. 1979'da gerçekleştirilen bir başka darbeyle, işbaşındaki yönetim devrildi. 6 ay süren yönetimden sonra, seçimler yapıldı. Hilla Limann'ın öncülük ettiği Ulusal Halk Partisi seçimi kazandı ve Limann, cumhurbaşkanı seçildi. Aynı yıl yeni anayasa yürürlüğe girdi. Ancak 1981'de eski bir havacı teğmen olan Jerry John Rawling'in öncülük ettiği darbe sonunda anayasa askıya alınarak parlamento ve siyasî partiler kapatıldı. 1992'de referandumla çok partili yönetime geçildi ve J. Rawling tekrar başkanlığa seçildi. 1950'li ve 1960'lı yıllarda ekonomik açıdan önemli bir gelişme göstermiş olan Gana'da büyük ölçüde tarım ve madenciliğe dayanan, gelişme yolunda bir karma ekonomi yürürlüktedir. Son yıllardaki güçlüklere karşın Gana, hâlâ tropik Afrika'nın en zengin ve gelişmiş ülkesi durumundadır.
