Tarihsel Maddecilik
Marksist felsefede, iktisadî olguların toplumsal ve siyasî üstyapıyı belirlemesiyle ilgili bakış açısı. Tarihsel maddecilik, maddenin tek gerçeklik olduğunu ve şeylerin diyalektik olarak geliştiğini ya da dönüştüğünü bildiren diyalektik maddeciliğin bir yorumudur. Demek ki tarihsel maddecilik, toplumun nesnel yasalarla geliştiğini bildirmekte, bu gelişimin koşullarını araştırmaktadır. Tarihsel maddecilik Marx ile Engels'in 1848'de yayımladıkları Komünist Parti Manifestosu'nda ilk anlatımını buldu, daha sonra Marx'ın "Kapital" adlı yapıtında ayrıntılı bir biçimde açıklığa kavuştu. Bu görüşlere göre insanlık tarihi sınıf savaşımları tarihi olmuştur. Tarihte önce köleler efendilerle, sonra serfler senyörlerle savaşmışlardır, bugün de proleterler burjuvalarla savaşmaktadır. Demek ki insanlık tarihi, sömürülenlerin sömürenlerden kurtulmak için ortaya koyduğu direnişin tarihidir. İnsanlık tarihi boyunca çeşitli biçimlerde gelişen ve çeşitli biçimlerde engellenmeye çalışılan bu sömürü çağımızda proleteryanın tarihsel görevini yapmasıyla son bulacaktır. Sermayecilerin sömürü düzenini yıkacak olan ve Marx'ın deyişiyle "tarihin tanıdığı devrimci sınıfların en devrimcisi" proletarya, üretim araçlarında özel mülkiyeti kaldırıp sonunda sınıfsız toplumu gerçekleştirecektir. Buna göre tarihsel maddecilik, çağdaş topluma ve gelecek toplumlara açılan bir düşünce biçimidir, bir öğreti olmaktan çok bir bakıştır, bir sistem olmaktan çok bir görüştür ve elbette insanlık tarihiyle ilgili olarak yapılmış ve yapılabilecek son açıklama değildir. Çünkü Marksist felsefe her şeyden önce son açıklamaları öngören katı sistemci tutumu kesinlikle yadsır, ona göre uçsuz bucaksız bir geleceğe açılan insanlık tarihini, tüm yarınları koşullarcasına şimdiden belirlemek olasılığı yoktur.
